Nepnieuws (in het Engels fake news) is desinformatie verhuld als nieuws, die verspreid wordt via websites, sociale media en traditionele media, met als doel het maken van winst of het beïnvloeden van de publieke opinie (bron: Mediawijzer.nl).
Nederlanders maken zich relatief weinig zorgen over nepnieuws. In vergelijk met 37 landen zijn Nederlanders het minst bezorgd. Dat Nederlanders ook een hoog vertrouwen in de media hebben hangt hier hoogstwaarschijnlijk mee samen.
Hoe spot je nepnieuws?
In het quizfilmpje komt een drie tips voorbij die je helpen om nepnieuws te kunnen herkennen:
- Check de bron (waar staat het bericht?)
- Check de auteur (wie heeft het geschreven en/of gepost?)
- Check de datum (is het misschien een oud bericht in een nieuw jasje, wat vaak gebeurt met foto’s die worden (her)gebruikt?)
Deze tips uit het filmpje komen uit onderstaande infographic van IFLA. Zoals je ziet zijn er daarnaast ook een aantal andere manieren om nepnieuws te kunnen onderscheiden van echt nieuws. De PDF-versie van het document download je hier.
Nepnieuws en corona
Rondom de coronacrisis is veel nepnieuws in omloop. Soms is dat relatief onschuldig (bijvoorbeeld een bericht over dolfijnen in Venetië). Het kan echter ook gaan over over niet-bewezen methoden om besmetting door het virus aan te tonen (bijvoorbeeld 10 seconden je adem kunnen inhouden) en dan wordt het natuurlijk wat ernstiger.
Op de website van Opgelicht?! vind je een actueel overzicht van nepnieuws- en phishingberichten, ook rondom corona.
CoronoVirusFacts Database
Een wereldwijd overzicht van nepnieuws rondom corona vind je bij de Engelstalige CoronaVirusFacts Database. Zij bieden ook een Whatsapp chatbot aan waarmee je kan zoeken naar nepnieuws en tips kunt krijgen over nepnieuws. Nieuwscheckers van de Universiteit Leiden is één van bronnen die voor de database gebruikt wordt.
Nepnieuws en corona: bronnen voor kinderen
Voor kinderen zijn er een aantal betrouwbare bronnen voor informatie over nepnieuws en corona:
- Jeugdbieb: https://www.jeugdbieb.nl/rubriek.php?rID=366
- Nationaal Jeugd Instituut: https://www.nji.nl/nl/coronavirus/Kinderen-en-jongeren/Coronavirus-vraag-en-antwoord-voor-kinderen-en-jongeren
- GGD: https://www.jouwggd.nl/gezondheid/corona/
- Jeugdjournaal: https://jeugdjournaal.nl/zoeken/?q=corona
Zondag net Lubach wijdde een gehele uitzending aan nepnieuws rondom het coronavirus:
Pointer van KRO-NCRV onderzoekt ook de rondgang van nepnieuws omtrent corona. Een voorbeeld van een item dat ze maakten: Hoe vaak komen we in aanraking met nieuws over het coronavirus dat niet klopt? Op hun website vind je naast video’s ook achtergrondartikelen.
VPRO Tegenlicht wijdde op 17 mei een uitzending aan nepnieuws: